Ekonomik Krize Girmiş Bulunuyoruz. Lütfen Kemerlerinizi Bağlayın.

Sayın okurlarımız. Ekonomik krize girmiş bulunuyoruz. İnişe geçerken kemerlerinizi bağlamanızı ve hatta kemerlerinizi sıkmanızı rica ederiz. Malesef çıkış kapılarımız oldukça uzakta bulunmaktadır.

Bizim sokakta Pazar günleri Pazar kurulur. Bu hafta pazara çıktım, bir baktım her iki tezgahtan biri açmamış. Nerde bu esnaf? dedim. Hem Ramazan, hem sıcak, hem de iş yok, bu nedenle açmıyorlar dediler. Yıllardır bu pazarcı esnafını birilim. İş olsa sıcak demez, soğuk demez tezgahlarının başında, ekmek paralarının peşinde olurlar. Bir kaçıyla sohbet ettim. Abicim açtığımıza ve emeğimize değmiyor, açmayanlar en iyisini yapıyor diyorlar.

Geçen sene taşındığımız için Bahçelievlerdeki evi satışa çıkarmıştım. Bir sene oldu alıcı yok. Emlakçı diyor ki ben bu sene gibi bir sene görmedim. Tüm aylar son 5 senenin en kötüsü. 2001´de ancak böyleydi, belki 2001 bile daha iyiydi.

Ben bizim satışlara bakıyorum. Her satışımız resmi olduğu için her yıla ait satışları kolayca görebiliyorum. Yıllar bazında satış rakamlarını kontrol ettim. Son 7 senenin en kötüsü bu yıl.

2012 yılı başlarken TV´de Bakan Ali Babacan açıklama yapıyordu." Bu sene dikkatli olun, boşa para harcamayın" diyordu. Aradan kısa bir süre geçti, Rahmi Koç´u NTV´ye davet etmişler soruyorlar. "Efendim sizce 2012 nasıl geçecek?" Rahmi Koç diyor ki, "Hani bir laf vardır ya, Ayağını yorganına göre uzat derler, ben bu sene için ayağını yorganına göre uzat demiyorum ayağını bir metre de geri çek diyorum. Çünkü Avrupa krizde, tüm euro bölgesinde kriz var. Arap ülkelerinde sistemler değişiyor kan gövdeyi götürüyor."

Çok haklıydı, Avrupa ve Euro bölgesi krizde, komşu Yunanistan batmış, Irak, Suriye, Libya, Suudi Arabistan, Mısır, Pakistan hepsi karışık. Böyle bir dünyada aklı olan 2012 de kriz olacağını bilir.

Daha 2012 başında firmada bir toplantı düzenleyip gereksiz stok alımını durdurdum. Hatta uzun süredir satılmayan ne varsa maliyet fiyatına veya daha altına satılıp nakte çevrilmesini söyledim. Reklam harcamalarını neredeyse durdurduk. Kısa vadeli gelir getirebilecek ne kadar projemiz varsa hemen birer birer devreye soktuk.

Her Teşebbüsün Bir Kriz Planı Olmalı

Daha önceki yazılarımda bahsetmiştim. Piyasaların birer birer büyüklerin eline geçmesi, internetin fiyatları şeffaflaştırması ve artan rekabet nedeniyle fiyatların düşüp kar marjlarının iyice küçülmesi nedeniyle artık krizlerin araları sıklaşıyor. 1994 krizinden sonra 1999 da başlayan kriz 2001 de patlamıştı. Sonra 2008 krizi. Şimdi 2012 de yine krizdeyiz.

Kimse yazıp çizmiyor ama Türkiye´de büyük bir ekonomik kriz var. Bizde büyükbaşlara yani bankalara, medya patronlarına ve büyük sermaye sahiplerine dokunmadıkça kimse krizi yazıp çizmez. Bu dalga önce küçük işletmeleri vurmaya başlar, sonra orta ve büyük ölçeklilere dalga dalga yayılır. Ne zaman ki artık bankaların ve büyükbaşların da canı yanmaya başlar o zaman kriz haberlerini gazetelerde, tvlerde görürsünüz. Önce değil.

Bizim Türk insanı eleman çıkarmaya meraklı değildir. Özellikle KOBİ´lerde patron da işçisiyle birlikte çalıştığından, büyük kısmı elinden geldiğince, ekmeğini beraber kazandığı çalışanlarını korumaya çalışır. Kendisi aylarca para kazanmasa da birikiminden yer ama elemanına maaş öder. Ben kazanmasam da hiç olmazsa maliyetimi karşılıyorum der ve bu aşamalarda eleman çıkarmaz. Önce cepten yer, sonra bu birikim biter, bıçak kemiğe dayanır. İşte o zaman eleman çıkarmaya başlar.

Şu anda gördüğüm kadarıyla ve bizzat tanıdığım pek çok işletmede durum bu şekilde. Patronlar kazanmadığı halde henüz eleman çıkarmıyor ama cepten yiyor. Ama böyle giderse 3-5 ay içince mecburen personel çıkarmak zorunda kalacaklarını belirtiyorlar.

Bizim işyeri İstanbul İstoç´ta. İstanbul Toptancılar Çarşısı yani. Ticaretin kalbinin attığı yerlerden biri. Binlerce iş yeri var ama sokaklar bomboş. Herkes birbirine, biz oturuyoruz sizde iş var mı diye soruyor. Ramazan öncesinde esnaf lokantasında konuşulanları dinliyorum, herkes birbirine bu sene işlerin felaket olduğunu söylüyor. Bir tanesi 3 gündür daha siftah etmediğini, dükkana gelen giden olmadığını söylüyor. Lokanta sahibi diyor ki esnaf yemek yemeyi bile kesti. Eskiden saat 14 dedi mi yemek kalmazdı şimdi istersen akşama gel yemek dolu, insanlar artık yemekten kesiyor diyor.

Benden tavsiye. Bu iş 2012 de bitmez. Biz öncü depremleri hissediyoruz. Asıl ekonomik deprem 2013´te olabilir. Şu anda krizi hisseden hissetmeyen herkese tavsiyem bir kriz planı oluşturmaları. Likit kalmaları, nakit gücünü korumaları.

Borcunuz varsa bir an önce ödeyin. Sonra kazanır öderiz demeyin. Vadeli mallarınızın güvenliğine ve sürelerine dikkat edin. Açılmayın. Gereksiz stok almayın, gereksiz tüm işletme ve özel harcamalarınızı kaldırın. Kesin gelir getirici planlarınızı ertelemeyin. Sonrası için düşündüğünüz gelir getirici işler varsa şimdiden başlayın. Borçlanmayın. İşletmeniz için bir B planı olsun ve karşılaşacağınız güçlükte neler yapacağınızı belirleyin. Sonra bir de C planınız olsun ki bu da kriz iyice can yakmaya başlarsa ne yapacaklarınızla ilgili olsun.

Bir başka önerim şu. Paniklemeyin ve çırpınmayın. Denize düşen ve yüzme bilmeyen bir adam hiç panik yapmasa ve hareket etmeden sırt üstü yatsa su onu kaldırır ve boğulmaz. Bazen ticarette de bu böyledir. Pek çok krizde paniklemez ve hiçbir şey yapmazsanız daha iyidir. Ama saçma sapan işlere girmeye başlarsanız gümbürtüye gidersiniz. Bu nedenle önünü net göremediğiniz işleri şu an için askıya almanızı öneririm.

Eskiler ne demişler. "Sen önünü kış tut, bırak yine yaz gelsin."
Bu dönemde tedbirli olmakta büyük fayda var.

Ekmeğini kazanmak için dürüstçe çalışan herkesin Allah yardımcısı olsun, bu sıkıntılı zamanlarda sabır versin ve yol göstersin diyorum. İnşallah bu dönemi personel çıkartmadan, kimseyi işinden ekmeğinden etmeden geçiririz.