Haziran 2022’de Piyasalarda Neler Yaşandı? Küresel Piyasalarda Çöküş

Kötü geçen Mayıs ayından sonra piyasalar Haziran ayına umutla girmişti. Mayıs ayında Terra ekosisteminin çökmesi ve algoritmik stablecoin UST’nin sıfırlanmasıyla kripto para piyasaları oldukça büyük bir darbe almıştı. Şok düşüş yaşayan kriptolarda Haziran ayı ile birlikte tekrar bir ralli beklenirken tarihin en kötü düşüşlerinden biri daha yaşandı. Kötü haber akışları gelmeye devam etti. Solana tarafında sürekli yaşanan buglar (donmalar, kesintiler) sistemde güven sorunu yarattı ve sert düştü. Etherium ve Avax tarafında da aynı şekilde sert düşüşler oldu.

1.7 milyon kullanıcıya sahip olan Celsius, kripto para piyasasında yaşanan aşırı oynaklık sebebiyle Haziran ayının başlarında para çekme, takas ve transfer işlemlerini dondurdu. Buradan paralarını çekemeyen ve transfer edemeyen kullanıcılar arasında büyük panik başladı ve tüm kripto para ekosistemini olumsuz etkiledi. Celsius’la ilgili olumsuz haber akışları Haziran ayı boyunca gelmeye devam etti. Wall Street Journal haberine göre Mayıs 2022 itibariyle 11.8 milyar dolarlık varlığa sahip olan Celcius iflas sürecine girdi ve bu süreci yönetmek üzere çeşitli danışmanları işe aldı.

Haziran başında piyasalar öncelikle 10 Haziran’da açıklanacak olan ABD - Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) odaklandı. Beklenen 8.3 idi. Ancak maalesef beklenenden yüksek geldi. 8.6

8.2 gelseydi piyasalar ralli yapacaktı, 8.6 gelince adeta deprem etkisi yarattı. Sanki 8.6 şiddetinde deprem oldu. Ne 4 puanmış be. Bizde yıllık enflasyon 8.6 olsa milletçe sokaklarda zil takıp oynayacağız, elin ABD’sinde yıllık 8.6 geldi diye yer yerinden oynadı. Küresel piyasalar adeta çöktü. Ne Nasdaq, ne S&P, ne altın ne gümüş ne de kriptolar. Düşmeyen bir şey kalmadı. Hem de ne düşüş. Bitcoin 17.500’ü gördü. Etherium 880 dolara kadar düştü. Avax 13.70, Solana 25.80, XRP 0.28 gibi değerlerle kabusu yaşattı. Üstelik henüz FED faiz kararını açıklamadan önce başladı büyük çöküş.

Gelen yüksek enflasyon verisini önceden fiyatlayan piyasalar 15 Haziran’da yapılacak olan FED toplantısından 75 veya 100 baz puan artış gelebileceğini fiyatlamaya başladı. USD haricinde hemen her şeyde çok sert satışlar başladı. Nasdaq 11.000, S&P 3636, BİST100 2367 değerlerini gördü. Ons Altın 1807 ve Ons Gümüş 20,21 dolarla Haziran ayının en düşük seviyelerini gördü.

Nihayetinde 15 Haziran’da Türkiye saatiyle 21:00’de ABD Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), küresel olarak merakla beklenen faiz kararını açıkladı. Ardından FED başkanı Powell’ın şahin tonda açıklamaları geldi, enflasyonla mücadelenin verilerin gerektirdiği şekilde sürdürüleceğini açıkladı. Oysa henüz bir ay önceki toplantı sonrasında 75 baz puanın asla masada olmadığını belirtmişti. FED'in Haziran 2022 faiz oranını 75 baz puan artırdığını duyurması ile birlikte piyasalarda sert dalgalanmalar yaşanmaya devam etti.

Türkiye tarafına bakacak olursak Haziran ayının önemli olayı BDDK kararı idi. BDDK kararı ile 15 milyon TL ve üzeri döviz varlığı olan şirketlerin TL kredi kullanması yasaklandı. Döviz kurları 24.06.2022 günü açıklanan BDDK kararı ile sert düştü. Kararın hemen ardından USD kuru %3.5 Euro kuru ise % 4.55 geriledi. Bu kararın sebep ve sonuçlarıyla ilgili ayrıntılı bilgiyi bir önceki blog yazımdan burayı tıklayarak okuyabilirsiniz.

Haziran Ayı Bize Ne Öğretti?

Haziran ayı bize öncelikle büyük resme bakmayı öğretti.
ABD pandemi sürecinde piyasalara yüz milyarlarca dolar basıp pompalamıştı. Bu başıboş serseri para başta kripto paralarda olmak üzere hemen tüm borsalarda balonlar oluşturmuştu. Hem ABD Hazine Bakanı Janet Yellen hem ve FED Başkanı Powell tarafından önce enflasyona yol açmayacak dendi, sonra oluşan enflasyon görülünce enflasyon geçici dendi. Sonra yine ağız değiştirilip galiba enflasyon geçici değilmiş dendi. Sonunda da bu enflasyondan kurtulmak için ne gerekiyorsa yapacağız söylemine geçildi. Bu bize gösteriyor ki kim ne derse desin ekonominin kuralları işliyor. Sen bu kadar para basıp pompalarsan ne yaparsan yap enflasyona sebep olursun.

Teknik analiz ne derse desin, makro resimde yüksek enflasyon ve bu enflasyonu düşürmek için gereken faiz artırımları ve bilanço küçültme vardı. Bu büyük resim olumsuzken borsalar uçacak kaçacak, ralli yapacak, yok efendim mega boğa geliyor gibi söylemlerin hepsi boş çıktı.

Haziran 2022'de Kimler Kazandı?

Büyük resimdeki olumsuzlukları görüp buna göre pozisyon alanlar kazandı.
Ayı piyasasında ayı olmayı becerebilenler kazandı.
Düşüşleri öngörebilen ve bu düşüşlerden önce short pozisyon açabilenler kazandı.
Örneğin ABD enflasyon verisini takip edip bu veri yüksek gelir gelmez piyasaların düşeceğini öngörüp hemen ayı olabilenler kazandı.

Bu arada dostlar bir durum dikkatimi çekti. İşinize yarayabilir. Piyasayı elinde tutan büyük başlar bizler kadar hızlı olamıyor. Örneğin kripto paralarda ABD enflasyon verisi yüksek gelince düşüş olacağı açıktı. Ama veri açıklanır açıklanmaz bu düşüş hemen olmadı. Birkaç saat sonra başladı asıl düşüş ise sonraki gün başladı. Mayıs ayında FED toplantısı 4 Mayıs'ta idi ve 50 baz puan faiz artırımı geldi. Fakat 4 mayısta değil değil 5 Mayısta düşüş başladı. Aynı şekilde de Haziran FED kararı 15 Haziran'da açıklandı ancak düşüş sonraki gün başladı. Kısaca bir olumsuz veri geldiğinde hemen ve seri olarak hareket edebilirsiniz. Büyüklerin oturup bunu değerlendirmesi ve sonrasınra aksiyon alması daha uzun sürüyor ve siz daha hızlı olabilirsiniz. Tabi bu şimdilik böyle. Yoksa ileride onlar da daha seri hareket edebilirler mi bilmem.

Temmuz Ayı Beklentileri Ne?

Mayıs ve Haziran aylarında bu kadar dayak yiyince artık Temmuz ayına pek de olumlu beklentiyle girilemiyor. Bakalım FED'in faiz artırımları ABD enflasyonunu düşürebilecek mi? Temmuz ayında FED'in yine en az 75 baz puan faiz artırımı yapabileceği fiyatlanıyor. Hatta veri yine yüksek gelirse bu sefer 100 baz puan bile göndemde. Üstelik henüz FED bilanço küçültmeye ve parasal sıkılaşmaya başlamadı bile.

Avrupa da yüksek enflasyondan nasibini almış durumda. Arvupa Merkez Bankası da 1.04'e kadar düşen USD/EURO paritesine karşı bir şey yapmamıştı ancak onlar da artık Temmuz ayında faiz artırımı yapacaklarını belirttiler. Dolayısıyla Temmuz ayı her ne kadar piyasaların tatil ayı olarak değerlendirilse de o eskidendi. Bu Temmuz çok sıcak geçecek. Bu nedenle pozisyon alırken çok dikkatli olmanızı öneririm.

Konu Resmi İçin Teşekkürler: Money exchange photo created by freepik - www.freepik.com