Ekonominin Durumunu Hangi Veriler Gösterir? Bu Ekonomik Veriler Bizim İçin Neden Önemlidir?

Değerli dostlar, hepimiz geleceğimizi daha güvenli hale getirebilmek, gelecekte ekonomik olarak daha mutlu ve huzurlu yaşayabilmek adına az çok tasarruf ederek birikim yapıyoruz. Tabii ki bu birikimleri enflasyona karşı korumak ve mümkünse artırmak isteriz. İleri yaşlarda rahat etmek veya çocuk çocuğumuz için birikimlerimizi iyi yatırımlara dönüştürmek hedefimizdir. İşte bunun için biraz finansal okur yazarlığımızı artırmak ve piyasaların yönünü öngörebilmek çok işimize yarayacaktır. Haydi şimdi hangi ekonomik verilerin neye işaret ettiğini ve bizim için neden önemli olduklarını görelim.

Birikimlerinizi yatırıma dönüştürmeye bir para birimi ile başlıyorsunuz. Türkiye´de yaşadığımıza göre ilk olarak TL ile başladığımızı düşünelim. Maaşınızı aldınız, bir bölümünü tasarruf için ayırdınız fakat bunu Türk Lirası olarak değil de Altın olarak tutmaya karar verdiniz veya Amerikan Doları aldınız. Gördüğünüz gibi elinizde olan Türk Lirası, aldığınız ise Altın veya Dolar. Burada her zaman için bir işlem çifti var. Eğer Altın aldıysanız TL/Altın paritesi, eğer dolar aldıysanız TL/Dolar paritesi sizin için önemli. Öyle ya, siz TL verdiniz ve Dolar aldınız. Dolar artarsa kardasınız dolar düşerse zarardasınız. Altın artarsa kardasınız, altın düşerse zarardasınız. Peki bu kararı vermeden önce çeşitli verilere bakarak ekonominin durumunu incelesek ve böylece piyasaların ne yöne gideceğini öngörebilsek güzel olmaz mı? Eğer yazı tura atarak veya onun bunun lafıyla değil de bilimin ışığında teknik verilere bakarak yol haritanızı çiziyorsanız çok daha isabetli karar almanız mümkün. Ulu önderimiz Atatürk´ün dediği gibi "Hayatta en hakiki mürşit (yol gösterici) ilimdir." Haydi şimdi bu verilere ve öncü göstergelere bakalım.

Ekonomide her ay çeşitli verilere bakılır ve böylece piyasaların ne yöne gideceğine dair isabetli tahminler yapılmaya çalışılır. Bizim açımızdan hem Türkiye´nin verileri hem de Amerika´nın verileri önemlidir. Çünkü ithalata bağımlı bir ülkeyiz ve ithalatı da dolar ile yapıyoruz. Doların artması bize hemen her şeyde fiyat artışı olarak yansıyor. Ayrıca Amerikan Doları tüm dünyada geçerli rezerv paradır, bu nedenle dünya da bu verileri takip ediyor. Amerikan dolarının seyri, altın gümüş gibi değerli metalleri de, diğer emtiaları da etkiliyor.

Bakılan veriler kısaca aşağıdaki gibidir.

1. İşsizlik Verisi
ABD işsizlik verileri her ayın ilk perşembesi açıklanır. İşsizlik maaşı başvuruları düşmüşse o zaman demek ki insanlar daha çok iş bulmuş, işe girmiş ki o ay işsizlik başvuruları düşmüş. Demek ki ekonomi canlı. İşsizlik maaşı başvuruları artmışsa demek ki insanlar işten çıkartılmış veya iş bulamamış. Öyleyse ekonomide işler çok iyi değil. Eğer işsizlik verisi düşükse o zaman USD kuru yukarı, değilse USD aşağı. Dolar yükselirse dolarla alınan emtiaların fiyatı da yükselecek, düşerse onlar da düşecek.

2. Tarım Dışı İstihdam Verisi
Her ayın ilk Cuma günü Türkiye saati ile 15:30´da açıklanır. Amerika´da devlet memurları ve tarım işçileri haricindeki ücretli çalışan sayısındaki değişimi gösterir. Düşünün bir ülkede ücretli çalışan sayısı neden artar? Firmalar iş yapıyordur, ekonomi canlıdır ve firmalar yeni personel alımı yapıyordur. Öyleyse tarım dışı istihdam verisi beklenenden yüksek ise ekonomi canlıdır ve bu da Amerikan Doları´nı güçlendirecektir. Beklenenden düşük gelirse Amerikan Doları da güç kaybedecektir.

3. İşsizlik Oranı
Çalışmak istediği halde iş bulamayan çalışma çağındaki yetişkinlerin toplam nüfusa oranıdır. Bu oran ne kadar düşükse ekonomi o kadar iyidir, işsizlik oranı beklenenden yüksek çıkarsa o zaman ekonomide işler yolunda değildir. Amerikan merkez bankası FED´in en önemli görevlerinden birisi işsizliği azaltmaya yönelik para politikalarını oluşturmak olduğu için bu veri FED´in alacağı kararda etkili olacaktır.

4. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH)
Bir ülke sınırları içinde belli bir süre içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin değeridir. Eğer o ülkede üretilen mal ve hizmet o dönemde beklentilerin üzerinde artmışsa o zaman ekonomik büyüme vardır. O ülke para birimi değer kazanır. Eğer bu veri beklenenden düşükse o zaman ekonomik büyümenin yavaşlaması ve resesyon (ekonomik durgunluk) korkuları artar ve o ülke para birimi değer kaybeder.

5. Yeni Konut Satışları
Son bir ay içinde satılan birinci el konutların sayısına bakılır. Çünkü birinci el konut satışları beraberinde o evlere yapılacak olan sigortayı, o evlere alınacak olan mobilyaları, dekorasyonu, ev elektroniklerini, beyaz eşyaları da etkileyecek ve bu sektörleri de canlandıracaktır. Bir ülkede birinci el konut satışları o ay artmışsa bu iyiye işaret edecektir ve bu durumda o ülkenin para biriminin değer kazanacağı beklenir.

6. Perakende Satışlar
Canlı bir ekonomide perakende satışlar da artacaktır. Perakende satış verisine de her ay bakılır. Perakende satışlar ekonominin büyük bir bölümünü oluşturur bu nedenle de önemli bir veridir. Perakende satışların artması, o ülke ekonomisinde canlanmayı gösterdiği için, o ülke para biriminin güçlenmesini sağlar.

7. Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI)
Şirketlerin satın alma yöneticilerinin mal ve hizmetleri satın alma eğilimlerini gösteren aylık anketlerden elde edilen verilere dayalı endekse Purchasing Managers' Index yani PMI denir.

Yatırımcılar, PMI anketlerini ekonomik durumun öncü göstergeleri olarak kullanırlar. Örneğin imalat sanayi PMI'ı iyiyse (imalat sanayiindeki satın almalar yüksekse) demek ki bu firmalar daha çok üretme eğiliminde. Firmalar neden daha fazla üretir? Tüketiciler daha fazla alacaksa, yani ekonomi canlıysa. O zaman bu durum da o ülkenin para birimini olumlu etkiler.

8. Tüketici Enflasyon Verisi (TÜFE)
İşte şimdi zurnanın zırt dediği yere geldik. ABD Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE). Bana göre en önemli veri. Çünkü merkez bankalarının görevi fiyat istikrarını sağlamak ve bu amaç doğrultusunda para politikalarını oluşturmaktır. Enflasyonun beklenenden yüksek veya düşük gelmesi merkez bankalarının ve özellikle ADB Merkez Bankası FED´in alacağı kararlarda çok etkilidir. Enflasyon verisi beklenenin üzerinde gelirse o zaman bu yükselen enflasyonu düşürmek için FED faiz artırır, gerekirse de bilanço küçülterek piyasadaki ABD Dolarının bir kısmını geri çeker. Bu durumda ABD Doları yükselecek, bunun karşısındaki para birimleri ve emtiaların fiyatları dolara göre düşecektir.

Tüketici Fiyat Listesi (CPI) belli bir süre içindeki (genel olarak bir önceki bir aylık dönem) mal ve hizmetlerdeki fiyat değişimini ölçer. Enflasyon verisi bu ölçüme göre ortaya çıkar.

ABD Enflasyon verisi her ayın 10´u ile 13´ü arasında açıklanıyor. tr.investing.com sitesinden takip edebilirsiniz.

9. Üretici Enflasyon Verisi (ÜFE)
TÜFE´den bir sonraki gün açıklanıyor. ÜFE göstergesi öncül göstergedir çünkü üretici fiyatlarındaki artış sonraki aylarda tüketici fiyatlarına yansıyor. Firmalar öncelikle daha önceden üretmiş oldukları stokları satıyorlar. Şu anki üretici fiyatlarındaki maliyet artışı sonraki raf fiyatlarına yansıyor. Bu yazı yayınlandığında Avrupa Üretici Fiyat Endeksi %38 ile rekor seviyedeydi. Öyleyse sonraki aylarda Avrupa´yı yüksek bir tüketici enflasyonu bekliyor diyebiliriz.

Peki ben bu verilere her ay nereden bakacağım diyor olabilirsiniz. Online gazetelerin ekonomi sayfalarından bakabilirsiniz. Investing.com sitesinin takvim bölüm de çok işinize yarayacaktır.

İşte değerli okurlarım her ay açıklanan bu verilere bakarak siz de hem Türkiye ekonomisinin hem de ABD ekonomisinin durumuna bakıp yatırımlarınızı daha doğru yönlendirebilirsiniz. Şirket sahibi veya yöneticisiyseniz, ithalat veya ihracat yapıyorsanız bu durumda ithalat-ihracat yaptığınız ülke veya bölgedeki ekonomik verilere de bu şekilde bakmanızda fayda var. Örneğin Çin´den mal alıyorsanız ve dolarla ödeme yapıyorsanız sizin için hem ABD hem Çin verileri önemli olacaktır.

Haydi Bir Alıştırma Yapalım

Bu yazımı yayınlamadan bir gün önce ABD Tarım Dışı İstihdam Verisi açıklandı ve beklentileri ikiye katlayarak 528 bin artış kaydetti. Önümüzde enflasyon verisi var. Bu veri de yüksek gelirse ABD Doları Türk Lirası karşısında yükselir mi düşer mi? Buna hemen cevap vermeden önce Amerikan Dolarının karşı tarafındaki itibari para birimin yani bu örneğimizde Türk Lirası´nı yönetenlerin ne yapacağına da bakmalıyız. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz artırımına gitmedi ve politika faizini sabit tuttu. Öyleyse bu durumda Amerikan Doları yükselecektir. Eğer bizim Merkez Bankamız da bu verilere bakıp kendi enstrumanlarıyla müdahale etse (faiz artırımı veya piyasadaki TL miktarını azaltma gibi) bu durumda ABD Dolarına karşı bir fren ve karşı ağırlık olur ve dolar kurunun yükselmesinin önüne geçilebilirdi.

Dolayısıyla hemen cevap vermeden önce doların karşısındaki para biriminin veya emtianın durumuna da bakmalıyız. Örneğin Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle tahıl üretimi ve sevkiyatında büyük aksamalar oldu. Bu durumda Buğday´ dolar karşısında değer kaybetmeyecektir ve fiyatı yükselecektir. Önemle vurgulamak istediğim, tabi ki ABD verilerine bakalım ancak işlem çiftinin diğer tarafındaki para biriminde veya emtiada durum nedir ona da mutlaka bakmalıyız. Ona göre yatırım yapmalıyız.

Bu yazıda her ay hangi verilere bakacağımızı ve bunların bizim için ne anlama geldiğini öğrenmiş olduk.

Hem şahsınıza hem ailenize selam eder bol kazançlı ve sağlıklı günler dilerim.

Konu Resmi İçin Teşekkürler: Outcome vector created by rawpixel.com - www.freepik.com