Yatırım ve Finans Dünyasında Sık Karşılaşılan Kavramlar ve Anlamları Nelerdir?

    - Yatırım Nedir?
Bir kişinin veya kurumun, parasını gelecekte kazanç elde etmek amacıyla çeşitli varlıklara yönlendirmesidir. Örneğin, hisse senetleri, tahviller, gayrimenkul veya döviz gibi araçlara yatırım yapılabilir.
Gelecekte daha fazla gelir elde etmek amacıyla bugün yapılan ekonomik bir fedakarlıktır.

    - Finans Nedir?
Bireylerin, kurumların veya devletlerin para yönetimi, para akışları ve kaynak kullanımı ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Finans, fon sağlama, bütçeleme ve yatırım süreçlerini içerir.

    - Borsa Nedir?
Hisse senetleri, tahviller, emtialar ve diğer finansal araçların alınıp satıldığı organize bir piyasadır. Örneğin, Türkiye'deki Borsa İstanbul (BIST) bir borsadır. Borsa, şirketlerin sermaye bulmasını ve yatırımcılara kar etme fırsatını sunar.

    - Enflasyon Nedir?
Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesinin belirli bir dönemde sürekli artması durumudur. Enflasyon, paranın satın alma gücünün azalmasına neden olur.

    - Resesyon Nedir?
Bir ekonomide arka arkaya iki çeyrek boyunca ekonomik küçülme yaşanmasıdır. Resesyon, işsizlik oranının artmasına ve ekonomik aktivitenin yavaşlamasına yol açar.

    - Stagflasyon Nedir?
Ekonomide hem enflasyonun yüksek olduğu hem de büyümenin durgunlaştığı bir durumdur. Stagflasyonda enflasyon ve durgunluk bir aradadır. Aynı zamanda işsizlik oranı da yüksektir.

    - Portföy Nedir?
Bir yatırımcının sahip olduğu çeşitli finansal varlıkların toplamıdır. Örneğin, bir portföy gayrımenkuller, hisse senetleri, tahviller, döviz ve altını içerebilir.

    - Diversifikasyon Nedir?
Riskleri azaltmak amacıyla farklı türde varlıklara yatırım yapma stratejisidir. "Sepet yapma" stratejisi olarak da bilinir. Farklı varlık sınıflarına yatırım yapmak, tek bir varlık sınıfındaki düşüşün tüm portföyü etkilemesini engeller.

    - VIOP Nedir?
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nın kısaltmasıdır. Yatırımcılar, belirli bir vadede alım-satım işlemleri yaparak risklerini yönetebilir veya spekülatif kazanç elde edebilir. Burada, gelecekte belirli bir fiyattan alım veya satım yapma hakkı veya yükümlülüğü olan sözleşmeler alınıp satılır.

    - Hedge Nedir?
Yatırım riskini azaltmak amacıyla yapılan bir işlemdir. Örneğin, bir yatırımcı hisse senedi fiyatlarının düşeceğini düşünüyorsa, bu hisse senedi üzerinde satış opsiyonu alarak portföyünü koruyabilir. Diğer bir örnek; dövizdeki dalgalanmalara karşı bir pozisyon açmak bir hedge stratejisidir.

    - Benchmark Nedir?
Yatırım performansını ölçmek için kullanılan karşılaştırma ölçütüdür. Örneğin, bir fonun performansı BIST 100 Endeksi ile kıyaslanabilir.

    - Long ve Short Pozisyon Nedir?
Long Pozisyon: Bir varlığın fiyatının yükseleceğini düşünerek yapılan alım işlemi.
Short Pozisyon: Bir varlığın fiyatının düşeceğini düşünerek yapılan satım işlemi (ödünç alınan varlık satılır, sonra daha düşük fiyattan geri alınır).

    - Tahvil Nedir?
Devletlerin veya özel şirketlerin, borçlanma ihtiyacını karşılamak için ihraç ettiği uzun vadeli borçlanma senetleridir. Tahvil sahipleri, borç veren pozisyonunda olup, düzenli faiz geliri elde ederler ve vade sonunda ana paralarını geri alırlar.

    - Bono Nedir?
Tahvillere benzer şekilde borçlanma amacıyla ihraç edilen, ancak genellikle daha kısa vadeli (1 yıldan kısa süreli) finansman araçlarıdır. Bonolar, genellikle sabit bir faiz getirisi sağlar.

    - Eurobond Nedir?
Devletler veya şirketler tarafından, yerel para birimi dışında yabancı para birimi cinsinden (genellikle dolar veya euro) ihraç edilen tahvillerdir. Yabancı yatırımcılar için cazip bir seçenek olabilir.

    - Fon Nedir?
Birçok yatırımcının parasını bir araya getirerek profesyonel bir portföy yönetim şirketi tarafından yönetilen yatırım araçlarıdır. Örneğin, hisse senedi fonları, tahvil fonları veya karma fonlar bulunur.

    - Likidite Nedir?
Bir varlığın, piyasa fiyatına yakın bir değerle hızlı bir şekilde nakde çevrilebilme kolaylığıdır. Örneğin, nakit en likit varlık iken, gayrimenkul daha az likittir.

    - Volatilite Nedir?
Bir finansal varlığın fiyatındaki dalgalanma derecesidir. Yüksek volatilite, fiyatların sık ve büyük değişiklikler yaşadığı anlamına gelir. Yatırımcılar için volatilite hem risk hem de fırsat kaynağıdır.

    - Arbitraj Nedir?
Aynı finansal varlığın farklı piyasalardaki fiyat farklarından yararlanarak risksiz kazanç elde etme işlemidir. Örneğin, bir döviz çiftinin fiyatı farklı borsalarda farklıysa, arbitraj yapılarak kar elde edilebilir.

    - Reel Faiz Nedir?
Nominal faiz oranından enflasyon oranının çıkarılmasıyla hesaplanan, yatırımcının gerçek kazancını gösteren faiz oranıdır.
Formül: Reel Faiz = Nominal Faiz - Enflasyon Oranı

    - Kaldıraç Nedir?
Yatırımcıların sermayelerini artırmak için ödünç alınan fonları kullanarak daha büyük pozisyonlar almasını sağlayan bir mekanizmadır. Kaldıraç, kazançları artırabileceği gibi kayıpları da büyütebilir.

    - Swap Nedir?
Bir varlığın farklı koşullarla değiştirilmesi işlemidir. Finansal piyasalarda genellikle döviz swapı veya faiz swapı olarak karşımıza çıkar. Örneğin, döviz swapında iki taraf, farklı para birimlerini belirli bir süre için değiştirir.

    - Türev Ürünler Nedir?
Değeri, başka bir varlığa dayalı olan finansal araçlardır. Örneğin, vadeli işlemler (futures), opsiyonlar ve swaplar birer türev üründür. Bu ürünler genellikle risk yönetimi veya spekülasyon amacıyla kullanılır.

    - Beta Katsayısı Nedir?
Bir hisse senedinin veya portföyün piyasa hareketlerine duyarlılığını ölçen bir istatistiktir.

Beta > 1: Hisse, piyasaya göre daha volatil.
Beta < 1: Hisse, piyasaya göre daha az volatil.

    - Alım-Satım Spread'i (Spread) Nedir?
Bir varlığın alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki farktır. Spread, yatırımcılar için bir maliyet olarak değerlendirilir ve özellikle döviz ve hisse senedi işlemlerinde önemli bir kavramdır.

    - Faiz Marjı Nedir?
Bankaların, mevduatlardan ödediği faiz ile kredilerden aldığı faiz arasındaki farktır. Bu fark, bankaların ana gelir kaynağıdır.

    - Risk-Getiri Oranı Nedir?
Bir yatırımın potansiyel getirisi ile taşıdığı risk arasındaki ilişkiyi ifade eder. Yatırımcılar, genellikle daha yüksek getiri için daha yüksek risk almayı kabul ederler.

    - Likidite Riski Nedir?
Bir varlığın piyasada hızlıca satılamaması veya nakde çevrilememesi durumunda oluşan risk türüdür. Özellikle düşük işlem hacmine sahip varlıklarda bu risk yüksektir.

    - PD/DD (Piyasa Değeri / Defter Değeri) Nedir?
Bir şirketin piyasa değerinin, özkaynaklarının (defter değerinin) kaç katı olduğunu gösteren orandır.

Formül: PD/DD = Piyasa Değeri ÷ Defter Değeri
Yorumlama:
PD/DD < 1: Şirketin piyasa değeri, varlıklarının defter değerinin altında. Bu durum, yatırımcılar tarafından "şirketin ucuz olduğu" şeklinde değerlendirilebilir.

PD/DD > 1: Şirketin piyasa değeri, defter değerinin üzerinde. Bu durum, genellikle büyüme potansiyeline işaret eder.

    - FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) Nedir?

Bir şirketin operasyonel karlılığını gösteren bir finansal göstergedir. Şirketin ana faaliyetlerinden ne kadar kazanç elde ettiğini ölçer ve finansman giderleri, vergi ve amortisman giderlerinden etkilenmez.

Formül: FAVÖK = Net Kar + Vergiler + Faiz Giderleri + Amortisman Giderleri
Yorumlama: FAVÖK, şirketin operasyonel verimliliğini analiz etmek için kullanılır. Ancak, borç yükü ve vergi avantajlarını hesaba katmadığı için yalnız başına yeterli değildir.

    - FK Oranı (Fiyat/Kazanç Oranı) Nedir?

Bir şirketin hisse senedi fiyatının, hisse başına düşen net kara oranıdır. Yatırımcıların, 1 TL'lik kar için ne kadar ödediğini gösterir.

Formül: FK Oranı = Hisse Fiyatı ÷ Hisse Başına Kar
Yorumlama: Düşük FK Oranı: Hisse senedi ucuz olabilir veya büyüme potansiyeli sınırlıdır.

Yüksek FK Oranı: Yatırımcılar, şirketin gelecekte yüksek büyüme göstereceğini bekliyor olabilir. Ancak aşırı yüksek FK oranları, "şirketin pahalı" olduğu şeklinde de değerlendirilebilir.

    - ROE (Özsermaye Karlılığı) Nedir?
Bir şirketin özkaynaklarını ne kadar verimli kullandığını gösteren orandır.

Formül: ROE = Net Kar ÷ Özkaynaklar
Yorumlama: Yüksek bir ROE, şirketin özsermayesini verimli bir şekilde kullanarak kazanç sağladığını gösterir.

    - ROA (Aktif Karlılık) Nedir?
Bir şirketin tüm varlıklarını ne kadar verimli kullandığını gösterir.

Formül: ROA = Net Kar ÷ Toplam Aktifler
Yorumlama: Yüksek bir ROA, şirketin sahip olduğu varlıkları etkin bir şekilde kar yaratmak için kullandığını ifade eder.

    - EBITDA Marjı Nedir?
Bir şirketin gelirlerinden operasyonel giderler çıkarıldığında elde edilen karlılığı ifade eder.

Formül: EBITDA Marjı = FAVÖK ÷ Gelirler
Yorumlama: Yüksek EBITDA marjı, şirketin operasyonel etkinliğinin yüksek olduğunu gösterir.

    - Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?
Şirketin kar veya özkaynaklarını kullanarak sermayesini artırmasıdır. Bu işlem sonucunda hisse senedi sayısı artar, ancak yatırımcının toplam değeri değişmez. Yatırımcılar genellikle “bedelsiz oranı” ile ifade edilen bu işlemi pozitif bir sinyal olarak görür.

    - Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Şirketin yeni sermaye elde etmek için mevcut hissedarlara belirli bir fiyat üzerinden yeni hisse senedi satmasıdır. Bu işlem, genellikle şirketin finansal ihtiyaçlarını karşılamak için yapılır.

    - Temettü Nedir?
Bir şirketin elde ettiği karın belirli bir kısmını hissedarlarına nakit veya hisse olarak dağıtmasıdır. Temettü ödemesi, şirketin finansal sağlığı ve hissedar odaklı yaklaşımını gösterir.

Temettü Verimliliği: Dağıtılan temettü miktarının, hisse fiyatına oranıdır.

    - Piyasa Kapitalizasyonu (Piyasa Değeri) Nedir?
Bir şirketin toplam değerini gösteren bir metriktir.

Formül: Piyasa Kapitalizasyonu = Hisse Fiyatı × Hisse Sayısı

    - Alım Gücü Paritesi (AGP) Nedir?
İki ülke arasındaki döviz kuru, ülkelerdeki mal ve hizmetlerin fiyat düzeyine göre ayarlanırsa, pariteleri eşit olmalıdır. AGP, döviz kuru ve satın alma gücü ilişkisini açıklar.

    - Serbest Nakit Akışı (Free Cash Flow - FCF) Nedir?
Bir şirketin faaliyetlerinden elde ettiği nakit akışından, yatırım harcamaları düşüldükten sonra elinde kalan serbest nakit miktarıdır.

Formül: FCF = İşletme Faaliyetlerinden Gelen Nakit - Sermaye Harcamaları

    - TTM (Son 12 Ay - Trailing Twelve Months) Nedir?
Bir şirketin son 12 ay içerisindeki finansal performansını ifade eder. Özellikle F/K oranı, FAVÖK gibi göstergelerde sıklıkla kullanılır.

    - Nakit Döngüsü Nedir?
Bir şirketin tedarikçiden mal alımından, müşteriden tahsilat yapana kadar geçen süredir. Daha kısa bir nakit döngüsü, şirketin operasyonel verimliliğini artırır.

    - Şirket Kârlılığına Göre Derecelendirme (EPS - Earnings Per Share) Nedir?
Hisse başına düşen net kar miktarını gösterir.

Formül: EPS = Net Kar ÷ Toplam Hisse Sayısı
Yorumlama: Daha yüksek bir EPS, şirketin hissedarlarına daha fazla kar sağladığını gösterir.

Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Bilgilendirme amaçlıdır. Yatırım Danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak Yatırım Danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.